Μια οικολογική κρίση λαμβάνει χώρα γύρω μας, η οποία είναι πιο σοβαρή από ότι υποθέτουμε και δεν αφορά μονάχα ένα-δύο συγκεκριμένα θέματα, ούτε είναι κάτι που μπορεί να λυθεί με μια στοχευμένη παρέμβαση ενώ κατά τα άλλα συνεχίζουμε τη φυσιολογική μας δραστηριότητα.
Σύμφωνα με το νέο βιβλίο του οικονομικού ανθρωπολόγου, Τζέισον Χίκελ, στο επίκεντρο της κρίσης αυτής βρίσκεται και βρισκόταν πάντα η έννοια της συνεχούς ανάπτυξης που έχει γίνει ευαγγέλιο και αυτοσκοπός. Το βιβλίο έχει τίτλο “Το περισσότερα σημαίνει λιγότερα” και περιλαμβάνει πληθώρα αναλυτικών στοιχείων και ιδεών από διάφορους επιστημονικούς κλάδους σχετικά με την έννοια της διαρκούς ανάπτυξης, τη σχέση της με την ευημερία και τον τρόπο που συνδέεται με την ενεργειακή χρήση και τις πρώτες ύλες.
Χαρακτηριστικό είναι ότι μια ετήσια ανάπτυξη 3% σημαίνει ότι η παγκόσμια οικονομία διπλασιάζεται κάθε 23 χρόνια. Αυτό θα ήταν εντάξει αν το ΑΕΠ προερχόταν από αέρα κοπανιστό, αλλά συνδέεται άμεσα με την κατανάλωση ενέργειας και πρώτων υλών. Ο Χίκελ τονίζει ότι ξέρουμε ακριβώς τι πρέπει να κάνουμε ώστε να αποφύγουμε την κλιματική κατάρρευση: Χρειάζεται να περιορίσουμε δραστικά τα ορυκτά καύσιμα και να αναπτύξουμε ραγδαία τις ΑΠΕ ώστε να μειωθούν οι παγκόσμιες εκπομπές στο ήμισυ εντός μιας δεκαετίας και στο μηδέν ως το 2050.
Υπάρχει, όμως, ένα πρόβλημα: Οι επιστήμονες είναι ξεκάθαροι ότι αυτό δε μπορεί να συμβεί αρκετά γρήγορα ώστε να συγκρατηθεί η άνοδος της θερμοκρασίας στους 1,5-2 βαθμούς αν συνεχίζουμε ταυτόχρονα να αναπτύσσουμε την οικονομία. Γιατί; Διότι περισσότερη ανάπτυξη σημαίνει περισσότερη ενεργειακή ζήτηση και έτσι γίνεται δυσκολότερο να αναπτυχθούν οι ΑΠΕ αρκετά ώστε να την καλύψουν στο σύντομο χρονικό διάστημα που διαθέτουμε. Με άλλα λόγια, είναι σαν να ρίχνεις χώμα για να κλείσεις μια ολοένα και μεγαλύτερη τρύπα. Εν τέλει, οι ΑΠΕ θα έρθουν να προστεθούν στις υφιστάμενες "βρόμικες" τεχνολογίες.
Παράλληλα, ο Χίκελ θέτει το ερώτημα τι ακριβώς θα συμβεί αν καταφέρουμε όντως να φτάσουμε το 100% ενέργειας μέσω ΑΠΕ. Με βάση το δόγμα της συνεχούς ανάπτυξης, εκτιμά ότι απλά η παγκόσμια οικονομία θα συνεχίσει να αντλεί πρώτες ύλες, να ισοπεδώνει δάση και οικοσυστήματα προκειμένου να παράγει αγαθά, άρα το οικολογικό πρόβλημα θα παραμείνει καθώς οι ΑΠΕ λύνουν μονάχα μια πλευρά του, αυτή των εκπομπών.
Στο βιβλίο, ο συγγραφέας ασχολείται με θέματα που έχουν να κάνουν με την πράσινη ανάπτυξη και γιατί δεν αποτελεί λύση, όπως και το πρόβλημα που προκύπτει από τις μεγάλες ανάγκες των πράσινων τεχνολογιών σε πρώτες ύλες. Επίσης, καταρρίπτει το επιχείρημα της αποσύνδεσης του ΑΕΠ από τις εκπομπές CO2 με συγκεκριμένα επιχειρήματα που μπορούν να αποτελέσουν τη βάση γόνιμου διαλόγου.
Το δεύτερο μισό του βιβλίου αφιερώνεται στην έννοια της προόδου, τη σχέση της με την οικονομική ανάπτυξη, την ανισόρροπη γεωγραφική κατανομή του πλούτου, την καινοτομία και εναλλακτικούς δείκτες προσδιορισμού της ευημερίας. Για παράδειγμα, περιλαμβάνονται συγκριτικά στοιχεία από διάφορες χώρες που δείχνουν ότι η ευημερία των ανθρώπων δεν σχετίζεται άμεσα με την άνοδο του ΑΕΠ πέρα από ένα σημείο.
Εν τέλει, παρουσιάζονται συγκεκριμένες προτάσεις για το πως μπορούμε να κινηθούμε προς την αποανάπτυξη δίχως να παραβλέπονται κρίσιμες παράμετροι όπως η ανεργία.
Σχετικά με τα παραπάνω, ο Χίκελ τονίζει χαρακτηριστικά το εξής:
"Η αποανάπτυξη δεν έχει να κάνει με τη μείωση του ΑΕΠ. Αφορά τη μείωση των υλικών και της ενέργειας στην οικονομία ώστε να επανέλθει σε ισορροπία με το φυσικό κόσμο, με ταυτόχρονη δίκαιη διανομή του εισοδήματος και των πόρων, με απελευθέρωση των ανθρώπων από την άσκοπη εργασία και με επένδυση στα δημόσια αγαθά που έχουν ανάγκη οι άνθρωποι για να ακμάσουν. Είναι το πρώτο βήμα προς έναν πιο οικολογικό πολιτισμό".
Το βιβλίο μπορείτε να το βρείτε εδώ.
